Hann er einmana, hrakinn og barinn

Íslenski skattgreiðandinn á fáa vini en fjölmarga óvildarmenn sem nýta hvert tækifærið sem gefst til að sækja að honum. Þeir stjórnmálamenn sem reyna að taka upp hanskann fyrir skattgreiðandann – gerast talsmenn hans – eru úthrópaðir og sumir sakaðir um að vera „óbilgjarnir öfgasinnar“.Skattgreiðandinn er því í stöðugri vörn. Af vanmætti reynir hann að verjast krumlu hins opinbera sem seilist æ dýpra í vasa hans. Barátta skattgreiðandans fyrir að fá að ráðstafa sjálfur sem mestu af sjálfsaflafé sínu er hins vegar ójöfn. Kröftugir sérhagsmunahópar hvetja skattmann áfram og þeir eru studdir af öflugum fjölmiðlum.Snjallir pennar, vinsælir listamenn, háskólakennarar og starfsmenn fjölmiðla taka þátt í eineltinu gegn skattgreiðandanum sem á takmarkaða möguleika á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Penninn leikur ekki í höndum skattgreiðandans og ekki er hann svo lagviss að hann geti boðað til útitónleika til að mótmæla. Aðgangur hans að ríkisreknum fjölmiðli er í besta falli takmarkaður og eins víst að þar verði málstaður hans skrumskældur.

Öllu snúið á hvolf

Í baráttunni gegn skattgreiðandanum er leyfilegt að snúa öllu á hvolf. Jafnvel kennarar við Háskóla Íslands – prófessorar, lektorar og aðjunktar – telja réttlætanlegt að fara fram með rangar eða villandi fullyrðingar í ályktun sem send var þingmönnum. Þar er því haldið fram að fé til Ríkisútvarpsins hafi „verið skorið niður um 30% á undanförnum árum“.Ég veit hreinlega ekki hvort er verra að háskólakennarar fari vísvitandi fram með villandi staðhæfingar eða að þeir hafi ekki haft fyrir því að kynna sér staðreyndir, líkt og þeir hljóta að leggja áherslu á að nemendur þeirra geri.

Það er a.m.k. nokkur kokhreysti af háskólakennurum að setja fram fullyrðingu um niðurskurð á fjárveitingum til Ríkisútvarpsins þegar það liggur fyrir að framlag skattgreiðandans verður 485 milljónum krónum hærra á komandi ári en árið 2013. Hvernig fræðimenn við æðstu menntastofnun landsins geta komist að því að skattgreiðandinn sé með því að „vega að grundvelli stofnunarinnar sem getur þá ekki sinnt lögbundnum verkefnum sínum lengur“ er ekki aðeins óskiljanlegt heldur ósvífið.

Þeir háskólakennarar sem skrifuðu undir ályktunina eru greinilega sannfærðir um að flest vandamál sé hægt að leysa með því að ausa fjármunum úr vasa skattgreiðandans. Hvort vel sé farið með peningana og þeir nýttir með hagkvæmum hætti er spurning sem fræðimennirnir velta ekki fyrir sér. Skattgreiðandinn fær auðvitað ekkert um það að segja hvort hann vilji nota nær 3.700 milljónir króna til að styðja við listir, menningu, kvikmynda- og dagskrárgerð með öðrum hætti en með umfangsmiklum rekstri ríkisfjölmiðils.

Hugmyndir um að leysa allan vanda í rekstri ríkisins með auknum fjármunum eru úr sama jarðvegi og hugmyndir um sérstakan „ofurskatt“ á tekjur einstaklinga. Fyrrverandi þingmaður Vinstri grænna lagði til fyrir nokkrum árum að tekið yrði upp nýtt 60-70% skattþrep á tekjur yfir eina milljóna á mánuði. Ekki gátu þingmenn Samfylkingarinnar verið eftirbátar og einn þeirra boðaði 80% skattþrep.

Hættulegasti tíminn

Hættulegasti tíminn fyrir skattgreiðandann er undir lok hvers árs. Á aðventunni fara sérhagsmunahópar á stjá til að tryggja sína hagsmuni við afgreiðslu fjárlaga komandi árs. Þar er krafan ekki um lægri skatta, lægri útgjöld eða aðhald og sparnað í ríkisrekstri. Ákallið er alltaf á aukin útgjöld sem skattgreiðandinn skal með góðu eða illu standa undir.Jafnvel stjórn opinbers fyrirtækis telur rétt að taka þátt í leiknum og krefjast meiri fjármuna frá skattgreiðandanum. Og svo hart er gengið fram að talið er nauðsynlegt að ráðast á gamlan pólitískan samherja með dylgjum, fyrir það eitt að hafa tekið sér stöðu með skattgreiðandanum.

Það er í þessu andrúmslofti sem talsmaður sérhagsmuna boðar útitónleika og segir í samtali við mbl.is:

„Þarna er í sjálfu sér bara verið að biðja menn um að leyfa okkur að horfast blygðunarlaust í augu við sjálf okkur í sameiginlegum skjá okkar allra. Það er að við fáum að borga okkar útvarpsgjald með atfylgi ríkisins í stað þess að þurfa að fara að efna til söfnunar og samskota.“

Jón Magnússon, hæstaréttarlögmaður og fyrrverandi þingmaður, er einn fárra vina skattgreiðandans. Á bloggsíðu sinni skrifar hann:

„Mér finnst það…öfgar hjá öllum þeim sem telja rétt að svipta mig og aðra frelsi til að vera áskrifendur að eða ekki áskrifendur að RÚV. Þeir eru að stela peningunum okkar til að þjóna lund sinni. Er slíkur þjófnaður á annarra fé með samþykki meirihluta Alþingis ekki mun frekar brot á réttindum frjálsborins fólks til að ráða málum sínum sjálft?

Hver er þá óbilgjarn öfgasinni? Sá sem vill frelsi eða sá sem vill halda við helsi og frelsisskerðingu?“

Dreginn á asnaeyrunum

Engu er líkara en að í aðdraganda síðustu kosninga hafi verið reynt að hafa skattgreiðandann að fífli. Allir stjórnmálaflokkar hétu honum að forgangsraða í ríkisútgjöldum og sumir lofuðu einnig að létta af honum byrðunum. Forgangsröðunin var í þágu heilbrigðiskerfisins, menntakerfisins, almannatrygginga, samgangna og löggæslu. Enginn lofaði því að auka ríkisútgjöld til Ríkisútvarpsins eða flytja ríkisstofnanir hreppaflutningum fyrir hundruð milljóna. Skattgreiðandinn minnist þess heldur ekki að nokkur frambjóðandi hafi haft í hótunum um að leggja á hann sérstakan nýjan skatt svo hann hafi „leyfi“ til að fara um landið líkt og forfeður hans hafa gert í upphafi byggðar.Á aðventunni er íslenski skattgreiðandinn því fremur einmana, hrakinn og barinn. Sérhagsmunahóparnir hafa alltaf litið á aðventuna sem sérstaka uppskeruhátíð og að eðlilegt sé að reikningurinn sé sendur til þess sem litlar varnir hefur.